RISM B I, 1551/20 – Bergkreyen: Auff zwo stimmen componirt . . .

Also cataloged as: RISM DKL 1551,06

Uniform short title: Bergreigen 

Local sigla: SCHL 397; Tonk Schl 104

Nuernberg (Nuremberg): Johann von Berg & Ulrich Neuber, 1551

Formatting: [add detail]

Dedication: [add detail]

Attributions: Erasmus Rotenbucher [beteiligt]

Voicing: 2(-3) v.v.

Titles and Attributions:

ID:Title:Attribution:
aDavid der Prophetisch manPaulus Rephun
bHunger die Christen leyden – – –
cFreud euch freud euch – – –
dSoltu bey Gott dein wonung han – – –
eIch stund an einem morgenT. Stoltzer
fAch Gott wem sol ichs klagen – – –
gUngnad beger – – –
hEs wolt ein jeger jagenValentinus Fortius
iWir loben dichAmbrosius Erich
jVon edler artPaulus Rephun
kHart halt ich nochAmbrosius Erich
lO Gott du richter aller weltPaulus Rephun
mDiss ist der welte lauftPaulus Rephun
nWie wol nu aber ist das glueck – – –
oFraw VenusPaulus Rephun
pDargegen aber jung und altPaulus Rephun
qSie ist mir liebJo. Heller
rEin newes lied wir heben anJo. Heller
sWas wird es doch – – –
tVil gluck und heil – – –
uPapirs natur ist rauschen – – –
vWies Gott gefeltAndreas Schwartz
w[Wol auff mit reichem schalle] – – –
xAch Gott lass dich erbarmen dochAndreas Schwartz
yAuss harten weh klagtAndreas Schwartz
zDein dein sol sein das hertze meinAndreas Schwartz
aaS. Paulus die CorintherAndreas Schwartz
bbIch stund an einem morgen – – –
ccVinre ne puis – – –
ddMon Cuer – – –
eeGrace et Virtu – – –
ffUng gran plaisir – – –
ggContent desir – – –
hhQui la wuldra – – –
iiLe cuer de nous – – –
jj[Dictes sans peur] – – –
kkMoy qui ne fais – – –
llAu Press de vons – – –

Notational Analysis:

ID:v.v.Initial Clefs:Init. Men.:Sig.:Final:Parts:
a2 v.v.G2, C3CutC0C3 v.v.
b2 v.v.C3, F3CutC1F11 v.v.
c2 v.v.C3, F3CutC0D18 v.v.
d2 v.v.C4, C3CutC0F5 v.v.
e2 v.v.C1, C4C20E10 v.v.
f2 v.v.C4, C3CutC1G10 v.v.
g2 v.v.C4, C3CutC1D9 v.v.
h2 v.v.C4, F4CutC1G8 v.v.
i2 v.v.C4, C3CutC0/1D3 v.v.
j2 v.v.G2, C4CutC1F3 v.v.
k2 v.v.C4, C3 – – –1G3 v.v.
l2 v.v.G3, C3CutC0E3 v.v.
m2 v.v.G2, C3CutC0G5 v.v.
n2 v.v.G2, C3,CutC30G2 v.v.
o2 v.v.G3, C2CutC0D2 v.v.
p2 v.v.G3, C2CutC30D2 v.v.
q2 v.v.C4, C2CutC1F3 v.v.
r2 v.v.C3, C3CutC1C12 v.v.
s2 v.v.G2, C3CutC1C5 v.v.
t2 v.v.C3, F3CutC0G4 v.v.
u2 v.v.F3, C3CutC0C7 v.v.
v2 v.v.C3, C1CutC1G8 v.v.
w2 v.v.C3, G2CutC1G14 v.v.
x2 v.v.C3, G2CutC1G23 v.v.
y2 v.v.C3, C1CutC0C/A?8 v.v.
z2 v.v.C4, C2CutC0A3 v.v.
aa2 v.v.F4, C3CutC1G22 v.v.
bb3 v.v.C5, F4, C5CutC0D13 v.v.
cc2 v.v.C1, C2CutC0A1
dd2 v.v.C1, C1CutC0D1
ee2 v.v.C3, C1CutC0A1
ff2 v.v.C2, C1CutC0A1
gg2 v.v.G2, G2CutC0A1
hh2 v.v.C3, C3CutC1G1
ii2 v.v.C1, C3CutC1G1
jj2 v.v.G2, G2CutC1G1
kk2 v.v.G2, G2CutC1G1
ll2 v.v.C1, C2CutC0A1

Textual Analysis:

ID:Textual Source (inscript.):Textual Source (musically set text):Liturgical Position / Occasion:
aHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS LXII [ref.: PS061]Paul Rebhun, Ein Geistlich spiel…NA
b1.pb.: Helius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS CXXV [ref.: PS124], 2.pb.: PSALMVS XXXIIII [ref.: PS033]Sacred song / hymn?NA
c1.pb.: Helius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS CXLVII [ref.: PS146]; 2.pb.: PSALMVS XIX [ref.: PS018]Psal. 147.; Balthaser Hubmaier, Sacred song / hymn / contrafactum?NA
d1.pb.: ROM010:10; 2.pb.: Helius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS IIII [ref.: PS004]Roma. 10.; Leonhart Schiemer, Sacred song / hymn?NA
eHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS LI [ref.: PS050]Sacred song / contrafactum?NA
fHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS LXXVII [ref.: PS076]Sacred song / contrafactum?NA
gHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS XLII [ref.: PS041]Hans Schlaffer, Sacred song / hymn / contrafactum?NA
h?Sacred song / contrafactum?NA
i?Sacred song?NA
j?Sacred song / contrafactum?NA
kHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS XI [ref.: PS010]Sacred song?NA
lHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS LXXXII [ref.: PS081]Paul Rebhun, Ein Geistlich spiel… / Sacred song?NA
mOvid, Fasti 1, 217f?NA
nPS009:19bPaul Rebhun, Ein Geistlich spiel…NA
oPeter Abelard / Petrus Abaelardus, Monita ad AstralabiumPaul Rebhun, Ein Geistlich spiel…NA
p??NA
qROM008:39Martin Luther, Sacred song / hymn?NA
rHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS X [ref.: PS009]Martin Luther, Sacred song / hymn?NA
sVinzenz Heidecker / Vincentius Opsopoeus, De arte bibendi 2?NA
tJuvenal, Satire 7, v. 197Sacred song / contrafactum?NA
u?Song?NA
vHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS IX [ref.: PS009]Ambrosius Blarer?, Sacred song?NA
wJohann A. Bergellanus, Encomion ChalcographiaeSong?NA
xHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS XII [ref.: PS011]Sacred song?NA
yIS064:1Sacred song?NA
zHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS PSALMVS CXIX, OCTONARIVS XV [ref.: PS118]?NA
aaHelius Eobanus Hessus, Psalterium Davidis carmine redditum, PSALMVS XI [ref.: PS010]N. Herman, Sacred song / hymn?, based on 1COR015NA
bbOvid, Amores 3.9, v.v. 19-20Sacred song / contrafactum?NA
cc – – –NA – [untexted] chanson
dd – – –NA – [untexted] chanson
ee – – –NA – [untexted] chanson
ff – – –NA – [untexted] chanson
gg – – –NA – [untexted] chanson
hh – – –NA – [untexted] chanson
ii – – –NA – [untexted] chanson
jj – – –NA – [untexted] chanson
kk – – –NA – [untexted] chanson
ll – – –NA – [untexted] chanson

Textual Transcriptions (inscripts.):

ID:Inscriptions:
aVis varios dubiae casus evadere vitae / Vis bene munitus vivere, vive Deo.
b[1.pb.] Quamvis saepe malos patitur regnare, suorum / Puniat ut verbo pectora clausa Deus / Iuditio tamen horibili tandem omnia vertit; [2.pb.] Omnes affligi verae pietatis amantes / Donec in hac vita morbida membra trahunt
c[1.pb.] Ille suum terras verbum dispersit in omnes / Ipsius ut penna perpete iussa volant. [2.pb.] Vox Evangelii tam late exibit in omnes / Quam late terras maximus orbis habet.
d[1.pb.] Corde creditur ad iustitiam, ore autem confessio fit ad salutem. [2.pb.] Hortatur sperare pios, et ferre labores / Et soli in dubia sidere forte Deo / Stultitiam obiurgat residentis ad impia turbae / Quam maneat iustos premia pulchra docet.
eQuae sit origo mali, quae vis, quae damna parentum / Intulerint stulta poma resecta manu / Ad veniam reditus pareat quis, et unde paretur / pectoris hic pura simplicitate docet.
fCum subit ira dei mentem sua vulnera fassam / Talia sic trepidans, signa pavoris agit.
gTristitiae spectris tenebrosa afflictus in hora / Solari verbo vivificante cupit.
hPrototoco Mariae nomen Iesus erit.
iSee below (Inscript. i)
jGloria in excelsis turba superna canit.
kOmnis in omnipotente Deo, fiducia nostra est.
lQui miseros, Viduasque premunt, hac voce Tyrannos / Increpat, hoc ipsos arguit ore Duces / Caecos esse decet [docet?], morituros esse minatur / Solatur verbis pectora moesta piis.
mIn precio precium nunc est, dat census honores / Census amicitias, pauper ubique iacet.
nPatientia pauperum non peribit in finem.
oUt pecudes quo vult trahit impetuosa voluptas / Sic homines agitar luxuriosus amor.
pScilicet est melius lectos subiisse iugales / Quam tibi solicitus pectus adurat amor / Hoc tibi testatur Divini pagina libri / Quin tibi, si nescis, hoc quoque Paulus ait.
qQuis nos separabit a charitate quae est in Christo Jesu.
rCur pater afflictos, et in affligentibus ipsos / Deseris aerumnis, ceu latuiste volens? / Nam miser opprimitur, cum prevalet ipsius hostis / Hi faciunt quicquid proposuere sibi.
sNon prohibet iustum sumendi nectaris usum / Sed neque cum genio bella gerenda docet / Assidua graviter fert ebrietate madentes / Ebrietas vitio continuata datur.
tSi fortuna volet fies de Rhetore Consul, etc.
uSee below (Inscript. u)
vNec sua spes miseris erit irrita semper, et olim / Exulibus veniet sepe petita salus.
wSee below (Inscript. w)
xHuc ades, hic succurre tuis mitissime divum / Namque est sanctorum turba pusilla super.
yUtinam dirumperes coelos et descenderes / A faciae tua montes defluerent.
zPro clipeo tua destra mihi est, pro vindice scuto / Nam venit ex verbo spes mea tota tuo.
aaDoctrinas hominum falsas, mandataque prava / Conqueritur veram post habuisse fidem.
bbTRICINIUM: Scilicet omne sacrum mors importuna prophanat / Omnibus obscuras iniicit illa manus.
cc – – –
dd – – –
ee – – –
ff – – –
gg – – –
hh – – –
ii – – –
jj – – –
kk – – –
ll – – –
Inscript. on title page: “Quemadmodum Philosophia salubris, ita Musica delectabilis” (from Filippo Beroaldo Senior, Orationes et quamplures apendiculae versuum [Bologna, 1491])
Inscript. below crest, on page following register: Psal. LXXXIX / Wol dem volck das jauchtzen kan (ref.: PS089:15)
Inscript. (i): Tu sicut tenui sub tegmine Christe iacebas / Aeditus in duro massa pusilla thoro / Sic, quoniam verbumque tuum verbique ministros / Tam misere toto cernis ab orbe premi,
Inscript. (i, cont.): Tu tua quae colimus divum placidissime serva / E patris arcano tradita verba sinu / Et rege Christicolas loca per deserta vagantes / Lenis et hospitio suscipe Christe tuo.
Inscript. (u): Egregius scriba, et tenuem perfectus ad unguem / Esto bonus, prudens, impiger assiduus / Arcani custos fidissimus, utilis urbi / Lucrum ingens nolit, parva lucella velit,
Inscript. (u, cont.): Sit comis sermone, stilo gravis, arte politus / Vividus ingenio, vividus et calamo.
Inscript. (w): Haec est tenebris Musas, vatesque reducit / Certaque transacti temporis acta refert / Sensibus haec aperit caecis oracla sophorum / Explicat et summi iussa sacrata Dei,
Inscript. (w, cont.): Detegit haec artes, ac horrida fulmina mundi / Depingit, bullas illius atque leves / Et tibi restituit tandem Germania lumen / Argo centoculo ut cautior esse queas.

Textual Transcriptions (musically set texts):

ID – Title:
a – David der Prophetisch man
[St.1a] David der Prophetisch man / zeigt an / durch gotes geist geleret. [St.2a] [W]er sich fest auff Got erbaut / und traut / der wirt nit umbgekeret. [St.1b] Wie Syon steht er unbewegt / wuerd nit geregt / von starcken winden. [St.2b] Des fleisch[s] / des Teuffels / und der welt / gegn in sich stelt / sich nit mit suenden. [Ab.] Von in lest uberwinden. [+ 2 v.v.]
b – Hunger die Christen leyden
Hunger die Christen leyden / all hie an disem ort / verfelscht durch boese Heyden / wirdt Herr dein Goetlich wort / Das volck wirdt hart gedrungen / mit Baalischen zungen / vom Evangelio. [+ 10 v.v.]
c – Freud euch freud euch
[St.1] Freud euch freud euch in diser zeit / Ihr werden Christen alle. [St.2] Dann ietzt in allen landen weit / Gots wort herdringt mit schale. [Ab.] Es ist kein man ders wehren kann / das habt ihr wol vernomen / dann Gottes wort bleibt ewig bestan/den boesen als den fromen. [+ 17 v.v.]
d – Soltu bey Gott dein wonung han
[St.1] Sol tu bei Gott dein wonung han / und seinen himel erben. [St.2] So bharre nun stetz auff seiner ban / mit Christo mustu sterben. [Ab.] Du must dein hertz / es gilt nit schertz / in Gottes kunft versencken / dein hab und gut / auch leib und blut / gentzlich dem vater schencken. [+ 4 v.v.]
e – Ich stund an einem morgen
Ich stund an einem morgen heimlich an einem ort / da her ich mich verborgen / ich hor? Klegliche wort / die Eva klaft ir grosse not / der Adam thet sie troesten mit Gottes ewigen rat / sie sprach o kinder alle hoert mein klegliche ? / dem tod bin ich verfallen / o wehe euch kindern mein / meins hertzen freud ist gar dahin / ach Adam liebster Adam wo find wir kommen hin / wo hin ist nun die freude / die freud des paradeyss / nichts mer denn hertzen leid allhie auff erden ist / in schmertzen armst muehe und not muessen immer bleiben / und schliessen mit den tod. [+ 9 v.v.]
f – Ach Gott wem sol ichs klagen
Ach Got wem sol ichs klagen das gross ellende mein / mein hertz wil mir verzagen / weil ich leid ich were pein / von freunden gar verlassen / der feind der sind so vil / so ich wig ich mich uber die strasse / Christum ich suchen wil. [+ 9 v.v.]
g – Ungnad beger
Ungnad beger ich nit von dir / o got woelst mir / mein suend nit streng zu messen / die weil die selben Christus hat genug erstat / ee dann ich bin gewesen / ein feind wer ich du liebest mich / und nimmst mich an zu gnaden schon / das mir zu gut / deins sones blut / von suend und tod erloesen thut. [+ 8 v.v.]
h – Es wolt ein jeger jagen
Es wolt ein jaeger jagen / wol in des himels thron / was begegend im auff der heyden? Maria die jun fraw schoen. [+ 7 v.v.]
i – Wir loben dich
[St.1] Wir loben dich / Herr Jesu Christ / d- du uns bist ein kleines kind geboren. [St.2] Dein kindheit hat damit wir al / durch Adams fal verdient deins vaters zoren. [Ab.] Versonet gantz / die selbig nacht / gross frew de- bracht / thet uns den frid verkunden / die hertzen all / mit grossem schal / erforschen das in seltzam was / erledigt uns vo- suenden. [+ 2 v.v.]
j – Von edler art
Von edler art / geporen ward / ein kindlein klein zu Bethlehem von einer magd gantz rein und zart / sein nam ist gross / will machen loss / uns arme- al / die Adams fall / verderbet hat zur ewigen qual. [+ 2 v.v.]
k – Hart halt ich noch
[St.1] Hart halt ich noch / an dir mein got / weil ich dein hilff thue spueren. [St.2] Verlass mich nit / in meiner not / mit gwalt hindurch zuren. [Ab.] Fuers teufels list / der mich kan wol erhalten / wend ab vo- nur / lass mich darn- erkalten. [+ 2 v.v.]
l – O Gott du richter aller welt
[St.1] O Got du richter aller welt / der du hast selbst bestelt / all Oberkeit und gewalte. [St.2] Du wolst dein ordnung nit verlan / drauff selber achtung han / wie man darinn sich halte. [Ab.] Denn dir ja wol bekant / wo du dein hand abzeugst / wie es pflegt zu stehn / kein freuel ist zu gross / den man nit loss / der gerechtigkeit fuergehn / wie ir yetzund / wol sehen. [+ 2 v.v.]
m – Diss ist der welte lauft
Diss ist der werlet lauff / wer fleyssig sicht derauff / der findet wie gestalt / alzeit das recht behalt. [+ 4 v.v.]
n – Wie wol nu aber ist das glueck
[St.1] Wie wol nu aber ist das glueck / der armen hie auff erden / denn got sich irer not nimmt an / er hats in gewiss versprochen. [St.2] Das man sie bschwer und unterdruck / so wirst doch anderst werden / so sie zu im vertrawen han / er hats in gewiss versprochen(?) / sein aug im wuerd damit beruert. [Ab.] es bleibt nit ungerochen. [+ 1 v.]
o – Fraw Venus
[St.1] Fraw Venus gross ist dein gewalt / bey allen menschen finden. [St.2] Vor dir bleibt weder jung noch alt / du bringst ir vil zu suenden. [Ab.] Mit scharpfeen pfeilen dein blindes kind / durch tringst d- mensche- hertze- gschwind / und nimbst sie hart gefangen / wer da ein mal die scha-tz versicht / und erstlich in nit wid- sicht / an dir muss er behangen. [+ 1 v.v.]
p – Dargegen aber jung und alt
[St.1] Dargegen aber jung alt / so deiner sich erwehren / Alss die vermeiden deine band / und thun darauss nit schreiten / ein ander halte- lieb und werd. [St.2] Und widerstehen mit ernst und gwalt / die kommen recht zu ehren / und geben sich in ehlichn stand / und thun darauss nit schreiten(?) / die werden auch vor Got geehrt. [Ab.] und hie vor allen leuten. [+ 1 v.v.]
q – Sie ist mir lieb
[St.1] Sie ist mir lieb die werde magd / und kan ir nit vergessen. [St.2] Lob / her / und zucht von ir man sagt / sie hat mein hertz besessen. [Ab.] Ich bin ir hold / und wenn ich solt / gross unglueck han / da ligt nit an / sie wil mich des ergetzen / mit irer lieb und trew an mir / die sie zu mir wil setzen / und thun all mein begir. [+ 2 v.v.]
r – Ein newes lied wir heben an
[St.1] Ein newes lied wir heben an / das walt got unser herre. [St.2] Zu singen was Got hat gethan / zu seinem lob und ehre. [Ab.] Zu Bruessel in den niderland / wol durch zwen junge knaben / hat er sein wunder macht bekand / die er mit seinen gaben / so reichlich hat gezieret. [+ 11 v.v.]
s – Was wird es doch
[St.1] Was wuerd es doch / des trinckens noch / sogar ein volles leben? [St.2] Wie man yetzt uebt / der trinckt wem liebt / kein gwin ist sonst darneben. [Ab.] Dann krancker kopff / kracht dschwart und schopff / u- ist ger gmein auff erden / bey allem spil / man sauffen wil / w- wil es nur noch werden. [+ 4 v.v.]
t – Vil gluck und heil
[St.1] Vil glueck und heil / ist niemands feil / und lest sich nit betriegen. [St.2] Wem es vergrund / dem ist von stund / gar schnell und zu fliehen. [Ab.] Und gibt im wol / vil reichen sol / das er sich mag / bey nacht und tag / unfals er wehren / O glueck reich / thu nit von mir keren. [+ 3 v.v.]
u – Papirs natur ist rauschen
Papirs natur ist rauschen / und rauschen wil es vil / man kans nit wol vertus[chen] denn es stetz rauschen wil / es rauscht an allen orten / weil sein ein stuecklin ist / desgleiche[n] die gelerten / rauschen on argelist. [+ 6 v.v.]
v – Wies Gott gefelt
[St.1] Wies got gefelt so gfelts mir auch / und lass mich nichts irren. [St.2] Ob zu zeiten mich beist der rauch / und wenn sie schon thet verwirren. [Ab.] All sache gar / so weiss ich fuer war / got wirts zu letzt wol richten / wie ers wil ha- / so muss bestan / sol sein so seiss an dichten. [+ 7 v.v.]
w – [Wol auff mit reichem schalle]
[St.1] Wolauff mit reichen schalle / ich weiss mir ein gselschaft gut. [St.2] Liebt mir vor andern allen / sie tregt ein freyen mut. [Ab.] Sie hat ein kleine sorg wol umb das roemische reich / es sterb heut oder morten [morgen?] / so gibts in alles, alles gleich. [+ 13 v.v.]
x – Ach Gott lass dich erbarmen doch
Ach got lass dich erbarmen doch / wie wechst die suend so gwaltig gross / zu disen letzten zeyten / gross jammer ist in diser welt / der Teuffel machts wie ims gfelt / O Gott thu fuer uns streyten. [+ 22 v.v.]
y – Auss harten weh klagt
[St.1] Aus hertzen [hertem?] weh klagt menschl[ichs] gschlecht / es stund in grossen sorgen. [St.2] Wenn kombt der uns erloesen moecht / wie lang leit er verborgen. [Ab.] O Herre got sich an die not / zerreiss des himels ringe / lass dich erwecken dein eyniges volck / und lass in aber tringen / dein trost ob allen dingen. [+ 7 v.v.]
z – Dein dein sol sein das hertze mein
[St.1] Dein dein sol sein / das hertze mein / freuntlicher herz got vater. [St.2] Du hast mich kleid / und sicher bleid / im wege deiner gebotten. [Ab.] Mich sol und dir / so du gunst mir / kein gunst noch gewalt abziehen / und ob schon d- fleisch thet von / sol doch das hertz nit fliehen. [+ 2 v.v.]
aa – S. Paulus die Corinther
Sant Paulus die Corinthier / hat unterweist in rechter lehr / so bald er aber von in kam / da fiengen sie [sich?] vil secten an. [+ 21 v.v.(?)]
bb – Ich stund an einem morgen
Ich stund an einem morgen / heimlich an einem ort / da het ich mich verborgen / ich hort klegliche wort / von einem jungen stoltzen man / der tod kan zu im geschlichen / greif [griff?] in gewaltig an. [+ 12 v.v.(?)]
cc – Vinre ne puis
Viure ne puis content sanz sa presence content.
dd – Mon Cuer
Mon cueur en vous.
ee – Grace et Virtu
Grace et vertu bonte beaulte noblesse.
ff – Ung gran plaisir
Ung grant plaisir.
gg – Content desir
Content desir.
hh – Qui la wuldra
Qui la vouldra.
ii – Le cuer de nous
Le cueur de vous.
jj – [Dictes sans peur]
Dictes sans puer.
kk – Moy qui ne fais
Moy qui ne faiz.
ll – Au Press de vons
Au [an?] pres de vous.